Uwertura koncertowa Bajka, wykonana po raz pierwszy 1 maja 1848 roku w Wilnie, jest jednym z nielicznych dzieł instrumentalnych Stanisława Moniuszki i jednocześnie jednym z najbardziej znanych i rozpowszechnionych.

Oprócz ogólnego określenia "uwertura fantastyczna" i znaczącego tytułu kompozycja nie posiada programu literackiego. Kompozytor wskazał jedynie na nastroje i charakter "opisywanych" muzyką zdarzeń - od lirycznych po dramatyczne, od pełnych humoru po niepokojące i tajemnicze. Dynamiczna narracja muzyczna, barwna instrumentacja, liczne kontrasty wyrazowe i - przede wszystkim - piękne, melodyjne tematy pozwalają jednak łatwo wyobrazić sobie hipotetyczną bajkę, zaczynającą się słowami: "Dawno, dawno temu...".

Pod względem formalnym, niespełna 15-minutowa kompozycja rozwija się swobodnie, podążając za planem emocjonalnym. Mistrzowski sposób jej kształtowania wskazał muzykolog Witold Rudziński, porównując Bajkę do ballad Fryderyka Chopina:

"...mimo braku programu literackiego odnosimy wrażenie, że lepiej rozumiemy, o co chodzi w tej muzyce, gdy jej słuchamy, niż gdy o niej mówimy. [...] W Bajce nawiązał Moniuszko do tego rodzaju muzyki epickiej, jakiej wzory dał na przykład Chopin w swoich balladach" (Witold Rudziński Moniuszko, PWM, Kraków 1972, s. 126).

Zarówno za życia kompozytora, jak i współcześnie uwertura Bajka często gości w programach koncertów. [...]

Anna Iwanicka-Nijakowska
źródło: culture.pl
https://culture.pl/pl/dzielo/stanislaw-moniuszko-bajka